MEDENÎ USUL HUKUKU EL KİTABI ( 2 CİLT )

ÖNSÖZ 

Bu El Kitabı, 2001 yılında yayımlamış olduğum, “Hukuk Muhakemeleri Usulü” isimli 6 ciltlik Kitabımın ve 2016 yılında yayımlamış olduğum “İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku” isimli Kitabımın yeni bir baskısı değildir.

İki yıllık bir çalışmanın ürünü olan bu El Kitabı, özellikle hâkimler, avukatlar ve lisansüstü araştırma yapanlar için başvuru (müracaat) kitabı olarak düşünülmüş ve hazırlanmıştır. Bundan dolayı, kitabın uygulamaya (tatbikata) dönük bir kitap olarak hazırlanmasına özen gösterilmiştir.

Bu nedenle, Yargıtay’ın (ve bazı istinaf mahkemelerinin) medeni usul hukukuna ilişkin olup çeşitli dergi ve kitaplarda yayımlanmış olan kararlarına, bu El Kitabı’nda geniş ölçüde yer verilmiştir. Hattâ, sağlayabildiğim yayımlanmamış Yargıtay (ve bazı istinaf mahkemeleri) kararları da, bu El Kitabında inceleme konusu yapılmıştır.

Bu El Kitabının kendi içinde önceki ve sonraki bölümlerine yapılan atıflar, paragraf (§) numarası ile yapılmıştır. Bu atıfların kolayca bulunabilmesi için, sayfaların üzerine paragraf (§) numaraları ve isimleri yazılmıştır. Atıf yapılan yerin, ilgili (atıf yapılan) paragrafın neresinde olduğunu kolayca bulabilmek için, dipnot numaralarından yararlanılmıştır. Bunu üç misalle açıklayalım :

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17-18 arası” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metin kısmında, dipnot 17 sayısının bulunduğu yerden başlayıp, dipnot 18 sayısının bulunduğu yere kadarki açıklamalarla ilgilidir.

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 19 civarı” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün metnindeki yalnız 19 nolu dipnotun bulunduğu yer ile ilgilidir.

“bkz : aşa. (veya yuk.) § 19 dipnot 17” şeklindeki bir atıf (yollama), § 19 numarasını taşıyan bölümün yalnız 17 nolu dipnotundaki açıklama ile ilgilidir.

Bir kanunun belli bir maddesi hakkında bu El Kitabının hangi sayfasında (veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde bulabilmek için, Kitabın sonundaki “kanun isimlerine (maddelere) göre arama cetveli”ne başvurulması yeterlidir.

Belli bir konu veya kavram hakkında bu El Kitabının hangi sayfasında (veya sayfalarında) açıklama yapılmış olduğunu çabuk bir şekilde arayıp bulabilmek için, Kitabın sonuna ayrıntılı bir “kavramlara göre arama cetveli” konulmuştur.

Bu El Kitabında, kanun ismi (veya kısaltması) verilmeden, yalnız madde (m.) numarası ile anılan maddeler, Hukuk Muhakemeleri Kanununa (HMK’na) aittir.

Ancak, (önceki) HUMK’nun uygulanması gereken hallerde (bkz. HMK geçici m.3/2), HUMK’nun maddeleri (HUMK m.) şeklinde belirtilmiştir.

Bu Kitabımın yazılması sırasında, değişen kanunların işlenmesi, gerekçelerin ve yönetmeliklerin yazılması, Yargıtay içtihatlarının işlenmesi ve arama cetvellerinin hazırlanmasında bana çok değerli yardımlarda bulunmuş olan sayın meslekdaşım Avukat Yılmaz Ağırnas’a bu yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Kitaptaki yayınlanmamış Yargıtay kararlarının temininde bana çok değerli yardımlarda bulunmuş ve kitabı baştan sona okuyup kontrol etmiş olan sevgili ve vefakâr öğrencim Ankara Barosu avukatlarından Ali Karaküçük’e bu yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Bu El Kitabının hazırlanmasında büyük emeği olan, arama cetvellerini hazırlayan, dikkatli ve titiz çalışmalarıyla Kitabı yayına hazır hale getiren sayın Serap Şarkalkan’a bu çok değerli yardımlarından dolayı çok teşekkür ederim.

Bu Kitabımın basım, yayım ve dağıtımını üstlenen ve bunu kısa zamanda gerçekleştiren Muharrem Başer ile Yetkin Basım ve Dağıtım A.Ş.’nin tüm çalışanlarına çok teşekkür ederim.

İlerlemiş yaşımdan (92) dolayı, bu Önsöz belki de bir Sonsöz olabilir. Bu nedenle, Sonsöz’üme, bundan 500 yıl önce yaşamış olan adaşım Şair Bâki’nin aşağıdaki sözleri ile son vermek istiyorum :

“Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş”.

 

1 inci Cildin

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ7

KISALTMALAR CETVELİ27

SEÇİLMİŞ  BİBLİYOGRAFYA  31

GİRİŞ

• 1. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN YARGI ÇEŞİTLERİ İÇİNDEKİ YERİ VE      BÖLÜMLERİ 37

1. A) Yargısal faaliyet (yargı)37
2. B) Yargı yolları38

I - Anayasa yargısı38

II - İdarî yargı38

III - Adli yargı43

1. C) Medenî yargının diğer yargı çeşitlerinden farkı45

I - Medenî yargının Anayasa yargısından farkı45

II - Medenî yargının idari yargıdan farkı  (idarî yargının görev alanı)45

III - Medenî yargının ceza yargısından farkı51

1. D) Yargı yolu itirazı ve uyuşmazlığı51

• 2. ÇEKİŞMELİ YARGININ NİTELİĞİ ve ÖNEMİ 53
• 3. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN KAYNAKLARI57

1. A) Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)57
2. B) Diğer kanunlardaki usul hükümleri59
3. E) Özel mahkemeler için konulmuş özel usul hükümleri59
4. F) Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair    Yönetmelik (Yönetmelik)60
5. G) Yargıtay kararları60
6. H) UYAP’ın kullanılması61

Birinci Bölüm

M A H K E M E L E R

• 4. MAHKEMELER TEŞKİLÂTI67

1. A) Genel bilgi67
2. B) İlk derece hukuk mahkemeleri67

I - Genel mahkemeler67

II - Özel mahkemeler71

1. C) Kontrol mahkemeleri72

I- İstinaf mahkemeleri (bölge adliye mahkemeleri)73

II- Yargıtay75

III- Yargıtay’ın teşkilâtı75

IV - Yargıtay’ın görevleri76

• 5. MAHKEMELERDE ÇALIŞAN KİŞİLER79

1. A) Hâkimler79

I - Hâkimlik mesleğine giriş80

II - Hâkimlik mesleği81

III - Hâkimlerin bağımsızlığı ve teminatı82

IV - Hâkimlerin sorumluluğu85

1. B) Adliye personeli86

I- Yazı işleri müdürü86

II- Zabıt kâtibi88

III- Mübaşir91

IV - Hizmetli92

• 6. HÂKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN  YASAKLILIĞI ve REDDİ (m.34-44)93

1. A) Hâkimin davaya bakmasının yasak olması94

I - Hâkimin davaya bakamayacağı haller (yasaklılık sebepleri)94

II - Hâkimin çekinmesi (istinkâfı) usulü94

1. B) Hâkimin reddi96

I- Ret sebepleri (m.36)96

II- Hâkimin reddi usulü99

1) Taraflardan birinin hâkimi reddetmesi99

2) Hâkimin çekilmesi (hakimin kendini reddetmesi)104

III- İstinaf mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi106

IV - Yargıtay başkan ve üyelerinin reddi107

V- Zabıt kâtibinin yasaklılığı ve reddi (m.45)107

• 7. MAHKEMELERİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN  DIŞ ŞARTLAR 109

1. A) Mahkeme işlerinin görüldüğü yer109
2. B) Mahkeme işlerinin görüldüğü zaman110
3. C) Mahkemelerde kullanılan dil (lisan)111
4. D) Duruşma’nın aleniliği (aleniyet ilkesi) (m.28)112
5. E) Duruşmanın düzeni114

MAHKEMELERİN GÖREV ve YETKİSİ

• 8. GÖREV 121

1. A) Genel bilgi121
2. B) Görevli mahkemeler122

I- Sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalar122

II- Asliye mahkemelerinin görevine giren davalar131

1) Genel bilgi131

2) Ticarî davalar132

1. a) Mutlak ticarî davalar132
2. b) Nispî ticarî davalar137

3) Arabuluculuğa başvurma zorunluluğu139

4) Ticaret mahkemeleri140

5) Asliye hukuk mahkemesinin görevine giren davalar143

1. a) Malvarlığı haklarına ilişkin davalar143
2. b) Şahıs varlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalar146
3. C) Görev kurallarının niteliği150
4. D) Mahkemenin görevli olup olmadığının incelemesi151
5. E) Görevsizlik kararı155
6. F) Görevsizlik kararı üzerine yapılacak işlemler156

I- Genel bilgi156

II-İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan  mahkemeye         başvurulmuş olmasının sonuçları158

III- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye     başvurulmamış olmasının sonuçları161

• 9. YETKİ  (m.5-19)165

1. A) Genel bilgi165
2. B) Genel ve özel yetki kuralları166

I- Genel yetki (m.6)169

1) Gerçek kişilerin yerleşim yeri169

2) Tüzel kişilerin yerleşim yeri170

3) Davalı sayısının birden fazla olması  halinde  genel yetkili mahkeme172

4) Genel yetki kuralının niteliği173

II - Özel yetki kuralları174

1) Bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak davalarda yetki174

2) Sözleşmeden doğan davalarda yetki176

3) Şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkisi (m.14)179

4) Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki (m.15)181

5) Haksız fiilden doğan davalarda yetki (m.16)183

7) Mirastan doğan davalarda yetki (m.11)185

8) Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki (m.12)187

10) Diğer kanunlardaki özel yetki kuralları (m.5)189

1. C) Yetki sözleşmesi  (tarafların sözleşme ile yetkisiz mahkemeyi

 yetkili kılmaları)192

I- Yetki sözleşmesi yapılamayacak olan haller193

II- Yetki sözleşmesi yapılabilecek olan haller195

III- Yetki sözleşmesinin hukuki niteliği196

IV- Yetki sözleşmesi iki şekilde yapılabilir196

V- Yetki sözleşmesinin şekli196

VI- Uyuşmazlığın belirli olması197

VII- Mahkemenin belirli olması197

IX- Yetki sözleşmesinin etkisi198

X- Davalının yetki itirazında bulunmaması199

1. D) Yetki itirazı200

I- Kesin yetki hallerinde yetki itirazı200

II- Kesin yetki olmayan hallerde yetki itirazı200

1) Yetki itirazında bulunma süresi201

2) Yetki itirazının yapılması202

3) Yetki itirazının incelenmesi204

1. E) Yetki itirazının reddi207
2. F) Yetkisizlik kararı208
3. G) Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler210

I- Genel bilgi210

II-İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye  başvurulmasının sonuçları211

III- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan  mahkemeye  başvurulmamış olmasının sonuçları213

1. H) Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi  (MÖHUK m.40 vd)216

I - Genel bilgi216

II-Malvarlığı haklarına ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin        milletlerarası yetkisi218

1) Taşınmazın aynından doğan davalarda Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi218

2) Taşınmazlar dışındaki (diğer) malvarlığı haklarına ilişkin davalarda      Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi218

III- Şahısvarlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi219

1. J) Yetki sözleşmesi ile yabancı mahkemenin yetkili kılınması220

I- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılamayacak          davalar220

II- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılabilecek            davalar221

• 10. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (m.21-23)229

1. A) Yargı yeri belirlenmesini gerektiren haller229
2. B) Yargı yeri belirlenmesi usulü233

• 11. GENEL MAHKEMELER ARASINDA  İŞBÖLÜMÜ 237

1. A) Hukuk davalarında iş bölümü237

I - Birden fazla sulh hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü237

II - Birden fazla asliye hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü238

1. B) Ticari davalarda iş bölümü238

C)Bir yerdeki birden fazla özel mahkeme arasındaki iş bölümü239

• 12. GENEL MAHKEME – ÖZEL MAHKEME İLİŞKİSİ241

1. A) Ayrı özel mahkeme bulunan yerler241
2. B) Ayrı özel mahkeme bulunmayan yerler241

• 13. HUKUK MAHKEMELERİ İLE İDARE MAHKEMELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ 245

1. A) Yargı yolu kavramı245
2. B) Yargı yolu (görev) itirazı247

I - Hukuk mahkemesinde yargı yolu itirazı248

II - İdare mahkemesinde yargı yolu (görev) itirazı250

• 14. YARGI YOLU (görev) UYUŞMAZLIĞI 253

1. A) Uyuşmazlık Mahkemesi253
2. B) Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında  yargı yolu (görev) uyuşmazlığı254

I- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında  olumlu görev              (yargı yolu) uyuşmazlığı254

1) Danıştay Başsavcısının olumlu görev uyuşmazlığı çıkarması                (UMK m.10-13)254

2) Hukuk mahkemesinin ve idare mahkemesinin aynı  dava için     kendilerini görevli saymaları (UMK m.17)256

II- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında  olumsuz yargı yolu (görev) uyuşmazlığı257

III - Hukuk mahkemesinin, Uyuşmazlık Mahkemesi’ne  başvurması258

1. C) Hüküm uyuşmazlığı260

• 15. İSTİNABE 261

1. A) Genel bilgi261
2. B) Türk mahkemeleri arasında hukuki yardım (istinabe)262
3. C) Türk mahkemeleri ile yabancı mahkemeler  arasında hukuki yardım     (istinabe)264

• 16. MAHKEMELERE YARDIMCI ORGANLAR267

1. A) Avukatlar267
2. B) Cumhuriyet Savcıları279
3. C) Noterler283

İkinci Bölüm

D A V A

• 17. GENEL BİLGİ289
• 18. TARAFLAR  (m.50-56, m.124)293

1. A) Genel bilgi293
2. B) Taraf ehliyeti (yeteneği)296

I - Gerçek kişilerin taraf ehliyeti296

1. a) Yalnız öleni ilgilendiren davalar298
2. b) Mirasçıları da ilgilendiren davalar299
3. c) Ölen tarafın mirasçılarının davaya devam etmesi300

II - Tüzel kişilerin taraf ehliyeti303

1) Özel hukuk tüzel kişilerinin taraf ehliyeti303

2) Kamu tüzel kişilerinin taraf ehliyeti305

III- Tüzel kişiliği bulunmayan toplulukların  taraf ehliyeti de yoktur311

1. a) Mirasçılar tarafından dava açılması315
2. b) Mirasçılara karşı dava açılması316

IV- İflâs masasının taraf ehliyeti320

V- Taraf ehliyeti dava şartıdır (m.114/1-d)321

1. C) Dava ehliyeti (m.51)322

I- Gerçek kişilerin dava ehliyeti322

II - Tüzel kişilerin dava ehliyeti326

1. D) Dava takip yetkisi (m.53)330
2. E) Taraf sıfatı (husumet)331
3. F) Tarafların değişmesi334

• 19. DAVAYA VEKÂLET (tarafların davada temsili) (m.71-83)343

1. A) Giriş343

I- Yasal temsil343

II- İradî temsil345

1. B) Davayı avukat aracılığı ile takip etmek zorunlu değildir346
2. C) Davada vekil olabilecek kişiler (davaya vekâlet ehliyeti)347

D)Davaya vekâlet ehliyeti olmayan kişilerin  dava takip etmesi349

1. E) Vekâletin verilmesi (temsil yetkisi verilmesi)350
2. G) Vekâletnamenin mahkemeye verilmesi352
3. H) Davaya vekâletin kapsamı356

I-Davaya vekâletin kanunî (yasal) kapsamı (m.73) (vekile özel yetki verilmesini gerektirmeyen işlemler)356

II - Vekile özel yetki verilmesini gerektiren işlemler358

III- Vekilin özel yetkilerini kullanması362

1. J) Davanın birden fazla vekil ile takibi (m.75)363
2. K) Davaya vekâletin sona ermesi364
3. L) Vekâleti sona erdirmeyen haller372
4. M) Vekil ile takip edilen davalarda vekâlet verenin durumu373

• 20. DAVA ŞARTLARI375

1. A) Dava şartları kavramı377
2. B) Dava şartlarının çeşitleri378

I- Mahkemeye ilişkin dava şartları378

II - Taraflara ilişkin dava şartları382

III - Dava konusuna ilişkin dava şartları383

1) Kesin hüküm bulunmaması383

2) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte (derdest) olmaması383

1. a) Aynı davanın iki kere açılmış olması384
2. b) Birinci dava ile ikinci davanın aynı dava olması385

IV - Diğer kanunlardaki özel dava şartları392

1. C) Dava şartlarının incelenmesi394

• 21. DAVA ÇEŞİTLERİ (m.105-113)399

1. A) Mahkemeden istenen hukuki korumaya göre dava çeşitleri399

I - Eda davası (m.105)399

II - Tespit davası (m.106)401

III - İnşaî davalar (yenilik doğuran davalar)411

1. B) Talep sonucunun niceliğine göre dava çeşitleri414

I - Terditli davalar (m.111)414

II- Seçimlik davalar (m.112)419

III - Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) (m.110)421

IV- Mütelâhik davalar: hakların (sebeplerin) yarışması  (hakların telâhuku)425

V- Kısmî dava (m.109)427

VI- Belirsiz alacak davası (m.107)433

VII- İdari yargıda genişletilmiş kısmî dava438

VIII- Topluluk davası (m.113)440

• 22. GENEL (yazılı) YARGILAMA USULÜ443
• 23. DAVA AÇILMASI 445

1. A) Genel bilgi445
2. B) Davanın açılması (m.118 vd)446

I - Dava dilekçesinin içeriği446

1) Mahkemenin adı (m.119/1-a)448

2) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri (m.119/1-b)448

3) Davanın konusu452

4) Vakıalar (dava sebebi)453

5) Delillerin dava dilekçesine yazılması gerekir (zorunludur)455

6) Hukuki sebepler (m.119/1-g)457

7) Açık bir şekilde talep sonucu (m.119/1-ğ)458

8) İmza461

II- Dava dilekçesinin yazılması463

III - Dava dilekçesinin mahkemeye verilmesi463

1) Dava dilekçesinin verileceği yer463

2) Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir (m.118/1,c.2)464

3) Yazılı delillerin dava dilekçesi ile birlikte verilmesi465

4) Yargılama harçlarının yatırılması465

5) Gider avansının yatırılması466

9) Dava dosyası470

10) Tensip tutanağı470

11) Dava dilekçesinin davalıya tebliği471

12) Dava açılması üzerine, taraflar hemen duruşmaya çağırılmaz472

IV - Davanın açılma zamanı472

1. C) Dava açılmasının sonuçları473

I - Dava açılmasının maddî hukuk bakımından sonuçları473

II - Dava açılmasının usul hukuku bakımından sonuçları475

1. D) Dava dilekçesinde faiz istenmesi479

• 24. DAVAYA CEVAP  (m.126-131)483

1. A) Genel bilgi483
2. B) Davalının cevapları (savunma biçimi)484

I - Davalının davayı kabul etmesi484

II - Davalı, dava dilekçesindeki vakıalara karşı koyabilir484

III - Davalının yeni (karşı) vakıalar ileri sürmesi  (savunma vasıtaları)485

1. C) Cevap dilekçesi (m.126-131)490

I - Cevap dilekçesinin içeriği490

II- Cevap dilekçesinin yazılması496

III- Cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesi496

1. D) Cevap süresi498
2. E) Cevap dilekçesi verilmesinin sonuçları500

I - Davalı davanın esasına girmiş olur500

II- Savunmayı genişletme yasağı, cevap dilekçesinin verilmesi ile değil, ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlar500

F)Cevap süresi içinde cevap dilekçesi verilmemiş  olmasının sonuçları501

I- Davalının vakıaları inkâr etmiş sayılması (m.128)501

II - Savunmayı genişletme yasağı502

1. G) Cevap süresi geçtikten sonra cevap dilekçesi verilmesi504
2. H) Davalının davaya cevap vermemesi505

• 25. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ  ve  İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ (m.136)507

1. A) Cevaba cevap dilekçesi (m.136)507

I- Cevaba cevap dilekçesi verme süresi507

II- Cevaba cevap dilekçesinin içeriği508

IV- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi510

V- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları510

1) İddianın (davanın) genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağı510

2) İddianın (davanın) değiştirilmesi sayılan haller511

3) Davayı değiştirme (ve genişletme) yasağının istisnaları514

1. a) Davalının açık muvafakati514
2. b) Islah515
3. c) Dava konusunun devri515

4) Davayı değiştirme zamanı516

5) Davayı değiştirmenin (veya genişletmenin) etkisi516

6) Davanın tekrar değiştirilmesi (veya genişletilmesi)516

7) Davalının davayı değiştirmeye açık biçimde  muvafakat etmemesi (itiraz etmesi)517

8) Davayı değiştirmenin (ve genişletmenin) yasak olmadığı haller (davayı değiştirme ve genişletme yasağına tâbi olmayan haller)517

9) Davayı değiştirme (veya genişletme) sayılmayan haller518

10)  Davayı değiştirme yasağı, cevaba cevap dilekçesinin  verilmesi ile başlar (m.141/1)518

VI-Davalının cevap dilekçesi vermemesi halinde,  davacı cevaba cevap dilekçesi (m.136) veremez519

VII -Cevaba cevap süresi geçtikten sonra  cevaba cevap dilekçesi           verilmesi519

VIII -Davalının ön inceleme aşamasına kadar hiç cevap dilekçesi        vermemesi520

1. B) İkinci cevap dilekçesi (m.136)520

I- İkinci cevap dilekçesini verme süresi520

II- İkinci cevap dilekçesinin içeriği521

III - Davalı, ikinci cevap dilekçesi ile  savunmasını genişletebilir veya değiştirebilir522

IV- İkinci cevap dilekçesinin verilmesi522

V- İkinci cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları522

1) Dilekçeler aşaması sona erer522

2) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı başlar523

3) Savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılan haller523

4) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları527

1. a) Davacının açık muvafakati527
2. b) Islah529

5) Savunmayı genişletme veya değiştirme zamanı529

6) Savunmayı genişletmenin (veya değiştirmenin) etkisi529

7) Savunmanın tekrar genişletilmesi veya değiştirilmesi530

8) Savunmayı genişletmenin ve değiştirmenin  yasak olmadığı haller530

9) Savunmayı genişletme veya değiştirme sayılmayan haller531

VI-Davacının cevaba cevap dilekçesi vermemesi halinde  davalı ikinci cevap dilekçesi (m.136) veremez532

VII - Süresi geçtikten sonra ikinci cevap dilekçesi verilmesi532

1. C) Davalının ön inceleme duruşmasına kadar  cevap dilekçesi vermemesi532
2. D) İddia ve savunmanın genişletilmesi (veya değiştirilmesi) yasağı aynı  davada söz konusu olur533

• 26. ÖN İNCELEME (m.137-142)535

1. A) Genel bilgi535
2. B) Duruşmasız ön inceleme535
3. C) Ön inceleme duruşması536

D)Hak düşürücü süre ve zamanaşımı hakkında  karar verilmesi543

1. E) Hâkim yardımcılığı548

Üçüncü Bölüm

• 27. TAHKİKAT  (m.143-186)551

1. A) Genel bilgi551

I- Tahkikat yapılmasına gerek olmayan haller551

II- Tahkikat yapılmasına gerek olan haller552

1. B) Tahkikatın yapılış biçimi (şekli)554
2. C) Yargılamaya hâkim olan ilkeler (m.24-33)568

I - Tasarruf ilkesi (m.24)568

II- Taleple bağlılık ilkesi (m.26)569

III - Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesi (m.25)569

IV- Kendiliğinden (resen) araştırma ilkesi574

V- Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü (m.29)578

VI- Hukuki dinlenilme hakkı (m.27)580

VII- Usul ekonomisi ilkesi (m.30)585

VIII- Adil yargılanma hakkı588

IX- Hukukun uygulanması589

1) Hâkim, Türk Hukukunu kendiliğinden (resen) uygular (m.33)589

2) Yabancı hukukun uygulanması (MÖHUK m.2)590

X- Aleniyet ilkesi (m.28)592

XII- Doğrudanlık ilkesi592

1. D) Tahkikatın yapılması (m.143 vd)593
2. E) Tahkikat duruşmasının sonunda iki durumla karşılaşılır595
3. F) Dava dosyasının kaybolması (zayî olması)597

I-Yangın, deprem, su baskını veya toprak kayması  nedeniyle dosyanın kaybolması597

II- Dava dosyasının başka bir nedenle kaybolması599

• 28. İSTİCVAP  (tarafın sorguya çekilmesi) (m.169-175)601

1. A) Genel bilgi601
2. B) İsticvabın konusu603
3. C) İsticvap kararı603
4. D) Tarafın kendisi isticvap edilir (sorguya çekilir)604
5. E) İsticvap davetiyesi (m.171)606
6. F) İsticvap usulü (isticvabın yapılması)607

Dördüncü Bölüm

DELİLLER (kanıtlar)

• 29. DELİLLER HAKKINDA GENEL HÜKÜMLER  (m.187-198)611

1. A) İspat ve delil612

I- İspat612

II- Delil (kanıt)613

1. B) Delilin (ispatın) konusu613
2. C) İspat yükü (HMK m.190 ; MK m.6)615

I- Genel kural616

II- Genel kuralın istisnaları618

1. a) Kanunî (yasal) karineler625
2. b) Fiilî karineler (yaşam deneyi kuralları)630

III- Karşı delil  (m.191)633

1. D) Delillerin gösterilmesi634

I- Dilekçeler aşamasında delillerin gösterilmesi634

II- Yazılı delillerin ön inceleme aşamasında gösterilmesi635

III- Delillerin hasredilmesi635

IV- Deliller taraflarca gösterilir638

1. E) Delillerin incelenmesi640
2. F) Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller641
3. G) Delil çeşitleri643

I- Kesin deliller643

II- Takdirî deliller644

KESİN DELİLLER

• 30. İKRAR  (m.188)647

1. A) İkrarın niteliği ve konusu647
2. B) İkrarın yapılış biçimi648
3. C) İkrar’dan dönme651
4. D) İkrarın etkisi (hükmü)651
5. E) İkrarın çeşitleri ve bölünmesi652

I- Basit ikrar (âdi ikrar)652

II- Vasıflı ikrar (nitelikli ikrar)653

III- Bileşik ikrar657

1) Bağlantılı bileşik ikrar658

2) Bağlantısız bileşik ikrar658

IV- İspat yükü yer değiştirmemek şartı ile ikrar bölünebilir659

V-İkrara eklenen vakıanın ileri sürülmesi iddia ve savunmanın  genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağına tâbidir660

1. F) Mahkeme dışı ikrar660

• 31. BELGE (m.199)663
• 32. SENET 665

1. A) Kavram ve önemi665

I - Kavram665

II - Senet ispat şekil şartıdır666

III - Senet delilinin önemi667

1. B) Senet çeşitleri667

I - Adi senetler667

II - Resmî senetler676

III - Senetlerdeki çıkıntı, kazıntı ve silintiler681

1. C) Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı)681

I - Genel bilgi681

II - Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) zorunluluğu684

1. D) Senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı)688

I - Genel bilgi688

II -İspat sınırından fazla hukuki işlemlerin  senetle ispatı zorunludur689

1) (birinci) Ana kural689

2) İspat sınırı ile ilgili (birinci) ana kuralın istisnaları   (tanıkla ispat edilebilen hukuki işlemler)697

III - Senede karşı senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı)  (m.201)708

1) (İkinci) Ana Kural708

2)  Senede karşı senetle ispat zorunluluğunun istisnaları   (senede karşı tanıkla ispatın mümkün olduğu haller)713

1. E) Güvenli elektronik imza717

• 33. TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT  (HMK m.222)721

1. A) Giriş721
2. B) Ticari defterlerle ispat hakkında genel bilgi722
3. C) Ticari defterlerle ispat726
4. D) Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olması726

I- Genel bilgi726

II- Başka delillerle birlikte diğer tarafın  ticari defterlerine dayanılması726

III - Sadece diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması726

1) Bir tarafın yalnız diğer tarafın (hasmın)  ticari defterlerine   dayanması727

2) Diğer tarafın ticari defterlerine dayanan tarafın  tacir olması  şart değildir727

3) Mahkemenin diğer tarafın defterlerinin ibrazına karar vermesi727

1. E) Ticari defterlerin sahibi lehine delil olması730

• 34. YEMİN  (m.225-239)737

1. A) Yemin teklifi (m.227)738
2. B) Kendisine yemin teklif edilen tarafın  yemin için davet edilmesi ve  buna karşı davranışı743
3. C) Yemin taraflarca eda olunur748
4. D) Yemin hakkında usul hükümleri (m.233-238)750

TAKDİRÎ DELİLLER

• 35. TANIK  (m.240-265)757
• 36. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ  (HMK m.266-287)777

1. A) Bilirkişi kavramı ve tanıklıktan farkı777
2. B) Bilirkişi incelemesini gerektiren haller778

I- Bilirkişi incelemesinin zorunlu olduğu haller778

II- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren haller780

III- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren halleri hâkim takdir eder781

IV- Hukuki sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz781

1. C) Bilirkişi incelemesine karar verilmesi783

I- Tarafların bilirkişi incelemesi yapılmasını istemesi784

II- Hâkimin kendiliğinden (resen) bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermesi785

III- Bilirkişi sayısının belirlenmesi786

IV- Bilirkişilerin görevlendirilmesi786

V- Bilirkişiye yemin verdirilmesi zorunludur (HMK m.271)790

VI- Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi791

VII- Bilirkişinin görevini yapmaktan yasaklı olması ve reddi (HMK m.272)792

VIII- Bilirkişilik görevini kabulle yükümlü olanlar794

IX- Bilirkişilik görevinin kapsamı795

X- Bilirkişinin görev ve yetkileri797

XI- Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve bilirkişi raporu799

1) Bilirkişinin sözlü açıklama yapması799

2) Bilirkişi raporu800

3) Bilirkişi raporuna itiraz806

4) Bilirkişilerden sözlü olarak açıklama istenmesi  veya ek rapor alınması807

5) Yeni (ikinci) bilirkişi incelemesi808

XII - Bilirkişinin oy ve görüşü hâkimi bağlamaz809

XIII- Bilirkişi gideri ve ücreti810

1. D) Bilirkişinin sır saklama yükümlülüğü811
2. E) Bilirkişinin ceza sorumluluğu811
3. F) Bilirkişinin hukuki sorumluluğu812
4. G) Bilirkişilerin denetlenmesi816
5. H) Bilirkişi raporunun başka bir davaya etkisi817

• 37. UZMAN GÖRÜŞÜ (m.293)821
• 38. KEŞİF  (m.288-292)827

1. A) Genel bilgi827
2. B) Keşif kararı828
3. C) Keşif giderleri832
4. D) Keşif yapılması833
5. E) Keşfe katlanma zorunluluğu (m.291)838
6. F) Soybağı tespiti için inceleme839

• 39. DELİL SÖZLEŞMESİ  (m.193 ve m.200/2)843

1. A) Genel bilgi843
2. B) Delil sözleşmesinin çeşitleri844

I- Münhasır delil sözleşmesi845

1) Genel bilgi845

2) Hakem-bilirkişi sözleşmesi847

II- Münhasır olmayan delil sözleşmesi850

1. C) Delil sözleşmesinin şekli850

I- Yazılı şekil850

II- Delil sözleşmesinin mahkeme önünde yapılması852

Beşinci Bölüm

YARGILAMA ve HÜKÜM

• 40. TAHKİKATIN SONA ERMESİ   SÖZLÜ YARGILAMA  ve  HÜKMÜN       VERİLMESİ  (m.184-186, 294-303)857

I - Tahkikatın sona ermesi857

II- Tahkikatın genişletilmesi858

III - Sözlü yargılama862

IV - Hükmün verilmesi865

V-Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikatın sona ermesi, sözlü          yargılama ve hükmün verilmesi (m.185)874

• 41. HÜKÜM (kararlar)  (m.294-302)877

1. A) Karar çeşitleri877

I -Ara kararları877

II - Nihaî kararlar879

1) Hükümler (esasa ilişkin nihaî kararlar)880

2) Usule ilişkin nihaî kararlar (m.294/6)881

3) Davanın konusuz kalması halinde verilen kararlar882

1. B) Hüküm (m.294 vd)886

I- Hükmün verilmesi886

II- Hükmün içeriği886

III -Taleple bağlılık ilkesi (m.26)  (talepten fazlaya veya başka bir şeye    hüküm verme yasağı)897

IV - Taleplerden biri hakkında karar verilmemiş olması902

V- Faiz hakkında hüküm verilmesi  (hükümde faize ilişkin sorunlar)904

VI - Hükmün yazılması906

VII - Hükmün (ilâmın) taraflara verilmesi907

X - Hükmün doğurduğu sonuçlar913

Altıncı Bölüm

DAVADAKİ ÖZEL DURUMLAR

• 42. ÖN SORUN (m.163-164)917
• 43. BEKLETİCİ SORUN  (m.165)919
• 44. DAVA ARKADAŞLIĞI (m.57-60)935

1. A) Genel bilgi935

I- Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi)935

II- Dava arkadaşlığı (sübjektif dava birleşmesi)935

1. B) Mecburî (zorunlu) dava arkadaşlığı (m.59-60)936

I- Genel bilgi936

II - Mecburî dava arkadaşlığı halleri (çeşitleri)937

1) Maddî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı938

1. a) Elbirliği mülkiyetinde938
2. b) Kira sözleşmesinde birden fazla kiraya veren  veya kiracı bulunması940

2) Şeklî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı943

III - Mecburî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu  özel usul hükümleri946

1. C) İhtiyarî dava arkadaşlığı (m.57-58)952

I- Genel bilgi952

II - İhtiyarî dava arkadaşlığının mümkün olduğu haller954

1) Dava konusu olan hak veya borcun ortak olması954

2) Ortak işlem954

3) Davaların temelini oluşturan vakıaların ve hukuki sebeplerin aynı veya birbirine benzer olması955

III - İhtiyarî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu  özel usul hükümleri956

1) Görevli mahkemenin belirlenmesi956

2) Yetkili mahkeme956

3) Dava açılması957

• 45. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ ve AYRILMASI  (m.166-168)965

1. A) Davaların  birleştirilmesi965

I- Genel bilgi965

II- Davaların birleştirilmesi usulü967

1) Aynı mahkemede açılmış olan davaların birleştirilmesi967

2)  Aynı yargı çevresindeki iki ayrı mahkemedeki  davaların       birleştirilmesi969

3)  Ayrı yargı çevrelerindeki iki mahkemede  görülen davaların birleştirilmesi970

III- Davaların birleştirilmesi kararının sonuçları971

1. B) Davaların ayrılması973

I- Davaların ayrılması halleri973

1) Aralarında bağlantı bulunmayan davaların ayrılması973

2) Aralarında bağlantı bulunan davaların ayrılması974

3) Mahkemece birleştirilmiş olan davaların ayrılması974

II - Davaların ayrılması kararı ve sonuçları975

III - Davaların ayrılması talebinin reddi976

• 46. DAVAYA MÜDAHALE (katılma) (m.65-69)979

1. A) Fer’î müdahale (m.66-69)979

I - Genel bilgi979

II - Fer’î müdahalenin şartları980

1) Görülmekte olan bir dava bulunması980

2) Davaya müdahale tahkikat sona erinceye kadar mümkündür980

3) Üçüncü kişinin davaya müdahale etmekte  hukukî yararı bulunmalıdır981

4) Teminat gösterme982

III - Fer’î müdahale usulü982

IV - Fer’î müdahilin davadaki durumu983

1. B) Asli müdahale (m.65)989

I - Genel bilgi989

II- HMK ile asli müdahale düzenlenmiştir991

III - Asli müdahalenin şartları992

1) Görülmekte (derdest) olan bir dava bulunması992

2) Asli müdahilin dava konusu üzerinde  bir hak iddia etmesi gerekir992

IV - Asli müdahale usulü992

V - Asli müdahale davasının incelenmesi993

• 47. DAVANIN  İHBARI  (m.61-64)999

1. A) Genel bilgi999
2. B) Davanın ihbar edilebileceği üçüncü kişiler (m.61)1000
3. C) Davanın ihbarı usulü1002

I- Mahkeme dışında ihbar1002

II- Mahkeme vasıtasıyla ihbar1002

1. D) İhbarı alan üçüncü kişinin tutumu1006

I - Üçüncü kişinin davaya (fer’î) müdahale etmesi1006

II - İhbarı alan üçüncü kişinin mahkemeye hiç gelmemesi1008

III - İhbarı alan üçüncü kişinin duruşmaya (mahkemeye) geldiği halde, davaya müdahale etmemesi1009

1. E) Davanın ihbar edilmemesinin sonuçları1010

 

2 inci Cildin

İÇİNDEKİLER

 

Yedinci Bölüm

DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ (m.307-315)

• 48. DAVADAN  FERAGAT (m.307-312)                1045

1. A) Genel bilgi    1045
2. B) Davadan feragat edebilecek kişi         1048
3. C) Davadan feragatin zamanı     1050
4. D) Davadan feragatin içeriği       1053
5. E) Feragatin yapılması (şekli)      1055
6. F) Davadan feragatin etkisi (sonucu)      1059

I - Feragat ile dava (uyuşmazlık) sona erer          1059

II - Feragat üzerine mahkemenin vereceği karar              1059

1) Davanın feragat nedeniyle (gereğince) reddi kararı   1059

2) Feragat halinde yargılama giderleri    1060

III - Feragat üzerine verilen mahkeme kararının istinaf edilmesi               1061

IV - Feragat (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder  1062

V - Feragat’ten dönülemez (rücu edilemez)       1063

VI - Feragat’in iptali        1063

1. G) Her davadan feragat edilebilir             1065
2. H) Mahkeme dışında davadan feragat  1066
3. J) Esas haktan feragat   1067

• 49. DAVAYI KABUL  (m.308-312)           1071

1. A) Genel bilgi    1071
2. B) Davayı kabul edebilecek kişi 1073
3. C) Davayı kabul’ün zamanı          1074
4. D) Davayı kabul’ün içeriği            1075
5. E) Davayı kabul’ün yapılması (şekli)        1076
6. F) Davayı kabul’ün etkisi (sonucu)           1078

I - Kabul ile dava (uyuşmazlık) sona erer              1078

II - Kabul üzerine mahkemenin vereceği karar  1079

1) Kabul nedeniyle (gereğince) davanın kabulü kararı    1079

2) Kabul halinde yargılama giderleri        1079

1. a) Kural                1079
2. b) İstisna : yargılama giderlerinin davalıya yükletilemeyeceği hal              1080

III - Kabul üzerine verilen mahkeme kararı istinaf edilebilir         1082

IV - Kabul (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder      1083

V - Kabul’den dönülemez (rücu edilemez)          1083

VI - Kabul’ün iptali          1083

1. G) Kabul ile davanın sona ermediği haller            1084
2. H) Mahkeme dışında davayı kabul          1086

• 50. SULH  (m.313-315)               1087

1. A) Genel bilgi    1087
2. B) Sulh sözleşmesi yapabilecek kişiler    1090
3. C) Sulh’un zamanı           1091
4. D) Sulh’un içeriği             1092
5. E) Sulh’un yapılması       1093

I - Sulh sözleşmesi mahkeme huzurunda yapılır               1093

II - Sulh’un şekli               1094

1. F) Sulh’un etkisi (m.315)              1095

I - Sulh ile dava sona erer            1095

II - Sulh üzerine mahkemenin vereceği karar     1095

1) Şarta bağlı sulh üzerine mahkemenin vereceği karar 1095

2) Şarta bağlı olmayan sulh üzerine mahkemenin vereceği karar              1096

1. a) Taraflar sulhe göre karar verilmesini istemezlerse      1096
2. b) Taraflar sulhe göre karar verilmesini isterlerse            1096

3) Sulh halinde yargılama giderleri           1098

III - Sulh üzerine verilen mahkeme kararı  istinaf                                             (veya temyiz ; m.373/4) edilebilir            1099

IV - Sulh’un kesin hüküm teşkil etmesi 1101

V - Sulh’ten dönülemez (rücu edilemez)             1101

VI - Sulh’un iptali             1102

1. G) Sulh ile davanın sona ermediği haller               1102
2. J) Mahkeme dışı sulh     1103
3. K) Avukatların taraflar arasında dava dışı uzlaşma sağlaması       1105

• 51. ARABULUCULUK  1109

1. A) Genel bilgi    1109
2. B) İhtiyari Arabuluculuk                1110

I- İradi olma ve eşitlik    1110

II- Arabuluculuğun gizli olması   1112

III- Beyan ve belgelerin kullanılamaması              1112

1. C) Arabulucuların hak ve yükümlülükleri              1115

I - Arabulucu unvanının kullanılması       1115

II- Arabulucu ücret ve masraflarının istenmesi  1115

III-          Taraflarla görüşme ve iletişim kurulması  (Arabuluculuk K. m.8)                1118

IV- Arabuluculuk görevinin özenle ve tarafsız biçimde yerine getirilmesi (Arabuluculuk K. m.9) 1118

V- Reklâm yasağı (Arabuluculuk K.m.10)              1119

VI- Tarafların aydınlatılması (Arabuluculuk K. m.11)        1119

1. D) Arabuluculuk faaliyeti (Arabuluculuk K. m.13 vd)       1120

I- Arabulucunun seçilmesi           1121

II- Arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesi             1122

III- Arabuluculuk hızlı, kolay ve çabuk bir yöntemdir       1123

IV- Arabuluculuğun daha az masraflı olması        1123

V- Arabulucu seçiminin serbest olması  1124

VI- Arabuluculuk sürecinin esnek olması              1125

VII- Davada ileri sürülmemiş konu ve davaya katılmamış tarafların arabuluculuk çözümüne dahil edilmesi          1126

VIII- Uyuşmazlığın tarafların anlaşmasıyla çözülmesi       1126

IX –        Arabuluculuk anlaşma belgesinin ilâm niteliğinde belge sayılması            1126

1. E) Diğer kanunlardaki arabuluculuğa elverişlilik halleri    1129
2. F) Dava şartı olarak (zorunlu) arabuluculuk  (Arabuluculuk K. m.18/A)   1130

I - Genel bilgi     1130

II - Dava şartı olarak arabuluculuğa başvuru        1135

III -Dava şartı olarak arabuluculukta arabulucunun görevlendirilmesi     1135

IV - Dava şartı arabuluculukta arabuluculuk faaliyeti       1136

V - Dava şartı olarak arabuluculukta arabuluculuk ücret ve giderleri        1139

VI - Dava şartı olarak arabuluculuğun sürelere etkisi       1140

VII- Dava şartı olarak arabuluculukta yetki ve atama usulü          1140

1. G) Ticaret mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk           1140

I – Mutlak ticari davalarda zorunlu arabuluculuk               1141

II - Nispi ticari davalarda zorunlu arabuluculuk   1143

1. H) İş mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk      1144

I- İş Mahkemeleri Kanununa göre zorunlu arabuluculuk              1144

II - İş Kanununa göre zorunlu arabuluculuk         1147

III - İş Mahkemeleri Kanunu ve İş Kanununda zorunlu arabulu